magaling ka bang trumabaho?

Nuong isang araw, binisita ang blog na ito ng isang nagpakilalang apo ni Laong-Laan; na sa aking pagkakaalam, ang “Lalong Laan” ay ang isa sa mga ginamit na pen name ni Jose Rizal. Nang aking suriin at pag-aralan ang minungkahi nya, nadagdagan ang aking pag-asa na kahit papano sana ay mabago ang pamumuhay ng ilan sa ating mga kababayan.

Nabanggit niya na marami na raw mga small-scale livelihood projects na naipatupad sa Jalajala. Tama ang sinabi niyang ang isang problema ng mga initiatives na ito ay ang sustainability ng proyekto, kung papano ito mapapalago at mapapatatag. Nung 1990’s, tumulong ang JICA sa bayan natin thu the Integrated Jalajala Rural Development Projects kung saan ang isa sa mga proyekto nila ay ang pagtatayo ng isang makabagong irrigation system sa mga baranggay na ang pangunahing pinagkakakitaan ay ang pagsasaka. Maganda ang proyektong ito dahil buong taon ng makapagtatanim ang mga magsasaka, hindi lang tuwing tag-ulan. Ang kailangan lang nilang gawin ay bayaran ang kunsumo ng kuryentong nagpapatakbo sa water pump ng irigasyon. Magtatayo sila ng isang kooperatiba para mamahala at magpalakad sa irrigation system. Makalipas ng 2-3 taon, habang binabagtas namin ng tatay ko ang mga baryo, nakita namin ang mga magsasaka na nagpuprusisyon, humihingi ng tulong sa santong patron nila para umulan. Anong nangyari sa irigasyon? Hindi nila nabayaran ang lumaking kunsumo ng kuryente kaya pinutulan na sila ng Meralco. Hindi tuloy nakapagpigil ang tatay ko at nasambit na “tingnan mo itong mga taong ito, kung nagbayad lang sila sa Meralco, hindi na nila sana kailangang humingi ng ulan sa Diyos para lang makapagtanim…” Iyan ang binanggit ng apo ni laonglaan na kailangan ng sustainability ng proyekto. A decade later, karamihan ng mga magsasakang ito ay naibenta na ang kanilang mga bukirin at bumili na lamang ng pampasadang jeep, tricycle o kaya ay nag-Saudi, Dubai o Iraq. Sayang.

Pero, datapwa’t, subalit naisip ko din na hindi lang dapat basta-basta magtatayo ng isang livelihood project gaya ng sa nakita ko sa Brgy. Pagkalinawan at Bagumbong. Kailangan ding isaalang-alang kung may market ba sa kung ano mang produktong gagawin ng proyekto. Alam natin ang kabutihan at kasamaan ng Globalization at ang isa sa mga di kanais-nais na epekto nito ay mahihirapan tayong makipagkumpetensya sa mga katulad na produkto ng mga bansang mas maunlad. Mahirap makipag-compete ang isang backyard industry sa Brgy. Palaypalay laban sa isang factory sa Shanghai, China.

Mahirap, pero hindi imposible.

Kailangan lang pag-aralang mabuti ang lahat ng dapat isagawa.

Kaya tama ang sinabi ni apo ni Lalong-laan na malaki ang role na dapat gampanan ng Local Government Unit (LGU). Naalala ko ang sabi ni Jomark na hindi kailangan ng posisyon (sa pamahalaan) para makatulong. Tama naman dahil bawat isa sa atin ay may kakayahang makatulong subalit mas malaki ang maitutulong ng isang taong may kakayahan at kaalaman kung siya ay may posisyon sa pamahalaan. Malaki kasi ang magagawa ng mga lider ng isang LGU sa kanilang mga constituents kung gugustuhin talaga nila at kung pagtutuusan ng pansin. Hindi lang pakikisama ang kailangang gawin ng isang lider kundi bigyan ng direksyon ang bayan kung saan ba ito dapat pumunta.

Maliban sa mga infrastructure projects sa bayan natin ngayon, sana ay mabigyan pansin din ang pagkakaroon sana ng trabaho at mga skills para makapagtrabaho ang mga taga Jalajala. Nung isang gabi habang bumibili kami ni Elat ng lugaw sa may hiway, may nakita kaming mga nagbabaraha sa gilid ng daan. Ilang minuto pa, dumaan ang mobile ng pulis at dinampot ang mga nagbabaraha. Narinig ko pang sinabi ni Chief na malapit lang ang lamayan ni Batik, dun pa sila mga nagbabaraha. Dinampot tuloy sila at dinala sa presinto, malamang para paglinisin duon. Kasi naman, kung may trabaho lang sila, sana ay tulog na sila ng mga oras na iyon dahil papasok pa kinabukasan.

Trabaho ang kailangan ng Jalajala ngayon… pero nagugutom na ako.

Sana may Jollibee dito.